Təbiətin oyandığı, Günəş şüalarının daha gur saçdığı bahar nə qədər xoş ovqat yaratsa da, özü ilə mövsümi narahatlıqlar da gətirir. Bu xəstəliklər ilk növbədə fəsil dəyişməsi ilə bağlı orqanizmdə baş verən proseslər və bəzi xarici amillərlə izah olunur.

Mart-aprel ayları ənənəvi olaraq avitaminoz, yəni vitamin çatışmazlığı dövrü hesab edilir. Bunun nəticəsində daimi yorğunluq, süstlük, stres, pis əhvali-ruhiyyə, dırnaqların və saçların kövrəkləşməsi müşahidə olunur. Avitaminozla mübarizədə ən effektiv vitamin C vitaminidir. Kəskin C vitamini çatışmazlığı hətta astma, ateroskleroz, xərçəng, kandida infeksiyaları, Crohn xəstəliyi, hipertoniya, infeksiyalar, osteoartrit, ekzema, hepatit, mədə xorası və katarakt kimi bir çox xəstəliyə də səbəb olur. 

Əsasən qış meyvələrində olan yüksək antioksidant xüsusiyyətlərə malik bu vitaminə yaz məhsullarında da rast gəlmək mümkündür. Yazda havaların tədricən isinməsi ilə əlaqədar orqanizm bədənin istiliyini lazımi qaydada saxlamaq üçün o qədər də çox enerji sərf etmir. Ona görə də qışda istifadə edilən heyvani zülalların bir hissəsini bitki zülalları ilə əvəz etmək olar. İmmun sistemini gücləndirmək, dəri sağlamlığını yaxşılaşdırmaq və dəmirin mənimsənilməsini artırmaq kimi mühüm funksiyaları yerinə yetirən C vitaminini  ən yüksək konsentrasiyada ehtiva edən məhsullar arasında çiyələk, gilas, alça, pomidor, kahı, kivi, turp, şüyüd, cəfəri, kəvər, brokoli, limon, qırmızı və yaşıl bibər yer alır.

C vitamini dedikdə ağlımıza ilk gələn meyvə portağal olsa da, bu vitaminin daha zəngin mənbələri var. Əgər ortaölçülü portağalda 60-83 mq C vitamini varsa, kividə bu miqdar 84 mq-dir. Bundan əlavə, kivi fol turşusu, K və E vitaminləri ilə də zəngindir. Doğru kivi seçərkən, meyvənin mümkün qədər təzə olduğuna, yeni yığıldığına diqqət etmək vacibdir. Mütəxəssislərin fikrincə, meyvə yığılan kimi qida dəyərini itirməyə başlayır. Yol nə qədər uzun olarsa, kivi də bir o qədər öz xüsusiyyətlərini itirir.

Qırmızı və yaşıl bibər də sözügedən vitaminlə zəngindir. Yarım stəkan doğranmış bibərdə təxminən 144 mq C vitamini var ki, bu da insanın gündəlik ehtiyacını ödəmək üçün kifayətdir. Bolqar bibərinin tərkibində beta-karotin kimi antioksidantlar da var. 

Çiyələk yalnız şirin və dadlı deyil, həm də C vitamini ilə zəngindir. 8 çiyələkdə 1 portağaldan daha çox - təxminən 85 mq C vitamini var. Çiyələk beyin sağlamlığını dəstəkləyən və xərçəng riskini azalda bilən güclü antioksidantları ehtiva edir. Onun əsas antioksidantı meyvəyə qırmızı rəngi verən antosianindir. Çiyələyin tərkibindəki antosianinin miqdarı meyvə yetişdikcə artır. Beləliklə, çiyələk nə qədər qırmızıdırsa, deməli, bir o qədər xeyirlidir. 

Sevimli meyvələrdən olan alça da güclü antioksidantdır. O, arterial təzyiqi tənzimləməyə, orqanizmdən toksinləri xaric etməyə kömək edir, damarları daha möhkəm və elastik edir. Meyvənin tərkibində B3 vitamini də var. Bu vitamin orqanizmi hüceyrə səviyyəsində müxtəlif mutasiyalardan qoruyur. Aparılan araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, çiyələyin tərkibindəki antioksidantlar beyindəki iltihabı aradan qaldırmağa, yaşla bağlı yaddaş itkisini gecikdirməyə və yaşlılarda Altsheymer xəstəliyi riskini azaltmağa kömək edir.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, orqanizm düzgün, balanslı qidalanma, fiziki hərəkət və sağlam həyat tərzi ilə fəsil dəyişkənliklərinə hazırlıqlı olar.

Ülkər XASPOLADOVA,

"Azərbaycan"