16 Oktyabr 2021 00:51
1280
Elm və texnika
A- A+

Ağır artilleriya - topun yaranması

 

Çinlilər barıt kimi partlayıcı maddəni yaratmaqla bir çox döyüş silah-sursatlarını kəşf etməyə başladılar. Ağır artilleriya qurğusunun yaradılması da məhz onların adı ilə bağlıdır. Lakin hələ də topun kim tərəfindən, nə vaxt icad edildiyinə dair dəqiq məlumat mövcud deyil.

Topların Avropaya gəlişi isə XIII əsrdən sonra olmuşdur. Avropalılar davamlı olaraq bir-birləri ilə müharibə şəraitində olduqlarından daha qırıcı qurğulara ehtiyac duyurdular. İlk hazırlanan ibtidai topların prototipləri kiçik ölçülü idi. Bir çox əsgər tərəfindən istifadə olunan artilleriya qurğusu saatda yalnız 2 top ata bilərdi. Atış məsafəsi isə 200-220 metr təşkil edirdi. Lakin qitələrə yayıldıqca başqa üsullarla daha güclü topların hazırlanması üçün cəhdlər edilirdi.

Ağır artilleriya qurğusu üzrə dünyada məşhur olan Osmanlı İmperiyası topdan ilk dəfə 1389-cu ildə Kosovo döyüşündə istifadə etmişdi. Topçuluğun inkişafı Fateh Sultan Mehmedin dövründə daha da irəliləmişdi. Xüsusilə İstanbulun fəthində topların xüsusi əhəmiyyəti olmuşdur.

Ümumilikdə, XV əsrə qədər artilleriya qurğusu dəmir halqalarla bir-birinə bərkidilmiş metal borulardan hazırlanırdı. 10 atışdan sonra isə qurğu dağılırdı. Hətta 1478-ci ildə Fransa kralı XI Luizin sifarişi ilə hazırlanan dəmir top sınaqdan keçirildiyi vaxt əlavə barıtın tökülməsi ilə parçalanmış və 15 nəfər həlak olmuşdu.

Bürüncdən hazırlanmış ilk toplara Qərbi Prussiyada rast gəlinir. Bu toplar artıq digər toplara nisbətən olduqca dayanıqlı və möhkəm idi. 1870-ci ildə isə fransızlar tuncdan hazırlanmış ağır artilleriya qurğusunu Fransa-Prussiya müharibəsi əsnasında istifadə etmişdilər.

 

Hazırladı:

Aydan XƏLİLOVA,

“Azərbaycan”

Digər Xəbərlər

QƏZETİN ÇAP VERSİYASI

XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər

DİQQƏT ÇƏKƏNLƏR

ÇOX OXUNANLAR

OXUCU MƏKTUBLARI

NƏŞRLƏRİMİZ

BAŞ REDAKTORDAN

Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!

TƏQVİM / ARXİV

Video