Zirvə görüşünün keçirilməsi təşəbbüsü Donald Trampın prezidentliyi dövründə ABŞ-dan gəlib. Bu, Özbəkistanın artan geosiyasi və geoiqtisadi əhəmiyyətini vurğulayır.
Bu barədə AZƏRTAC-a müsahibəsində İ.M.Qubkin adına Rusiya Dövlət Neft və Qaz Universiteti filialının eksperti və “Bilim karvanı” tədqiqat mərkəzinin eksperti Zakir Usmanov ABŞ-Mərkəzi Asiya Zirvə görüşünün nəticələrini şərh edərkən bildirib.
O qeyd edib: “Bu gün Özbəkistan əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq təcrid olunmuş bir bölgə deyil. Əksinə, ölkə bütün sahələrdə dünyaya açılır və bu, qlobal iqtisadiyyat üçün mühüm amilə çevrilir. Özbəkistan ilk Prezidentinin dövründə özünü təmin etməyə yönəlmiş proteksionist siyasət yürütsə də, son illərdə daha açıq siyasətə keçməklə Mərkəzi Asiyanın ən böyük iqtisadi mərkəzlərindən biri kimi ortaya çıxmağa başlayır”.
Ekspertin sözlərinə görə, hazırda Özbəkistan üçün ən aktual məsələlər iqtisadi əlaqələrin inkişaf etdirilməsi, nəqliyyat logistikası və yüksəktexnologiyalı sənaye sahələrinə investisiyaların cəlb edilməsidir. O vurğulayıb ki, ABŞ bu baxımdan yaxşı, xüsusən də informasiya texnologiyaları, enerji, kimya və tekstil sənayesi, avtomobil istehsalı kimi sahələrdə əhəmiyyətli imkanlar təklif edir və Özbəkistanın iqtisadi inkişafı üçün yeni perspektivlər açır.
Özbəkistan ilə ABŞ arasında imzalanan və növbəti on il ərzində qüvvədə olacaq 135 milyard dollarlıq ticarət müqavilələrindən danışan Usmanov bildirib ki, bunlar iqtisadi artıma böyük təkan verəcək: “Özbəkistan mineral ehtiyatların hasilatı və emalı, kimya sənayesi, maşınqayırma, eləcə də kənd təsərrüfatı və bank sektorunu fəal şəkildə inkişaf etdirməyi planlaşdırır. Ən əhəmiyyətli aspektlərdən biri də ölkənin xammal ixracından asılılığının azalmasıdır və bu, yüksəktexnologiyalı emal sənayesinin inkişafı üçün yeni imkanlar açır. Eyni zamanda, Özbəkistanın yeni inkişaf mərhələsinə keçməsinə və məhdud nəqliyyat marşrutlarından asılılığını azaltmasına da şərait yaranacaq”.
Rusiya, Çin və Qərb arasında dəyişən iqtisadi maraqlar balansına gəldikdə, dosent qeyd edib ki, Mərkəzi Asiyada vəziyyət dəyişir. Uzun müddət Rusiya və Sovet İttifaqının təsiri altında olan Özbəkistan hazırda ABŞ və digər qlobal güc mərkəzləri ilə əlaqələrini gücləndirir. Bu, ölkənin qlobal iqtisadiyyata inteqrasiyasını asanlaşdırır və beynəlxalq arenada onun mövqeyinin güclənməsinə imkan verir.
Z.Usmanov daha sonra qeyd edib: “Özbəkistan əvvəlki Prezidentin dövründə olduğu kimi, indi də çoxvektorlu xarici siyasət yürütməyə davam edir. Ölkə müxtəlif qlobal mərkəzlərlə münasibətləri inkişaf etdirir ki, bu da ona siyasi cəhətdən müstəqil qalmağa və qlobal iqtisadi proseslərdə fəal iştirak etməyə imkan verir. Prezident Mirziyoyevin BMT Baş Assambleyasının 80-ci sessiyasında müəyyən etdiyi kursu izləyərək, Özbəkistan geosiyasi mübarizə meydanı olmağa deyil, əksinə, əsas qlobal aktorlar arasında əməkdaşlıq platformasına çevrilməyə çalışır. Bu istək artıq əks-səda doğurur, çünki Çin və ABŞ Özbəkistana fəal şəkildə investisiya qoyur və regionun iqtisadi artımına töhfə verir”.
Özbəkistanın volfram, molibden, litium, qızıl və mis kimi əhəmiyyətli mineral ehtiyatlarına malik olduğunu xatırladan ekspert bildirib ki, bu resurslar Çin və Fransa da daxil olmaqla əsas aktorların da diqqətini cəlb edir. O hesab edir ki, ABŞ-ın bu mineralların işlənməsi layihələrində iştirakı Özbəkistanda mineral ehtiyatların inkişafına və emalına yeni təkan verəcək ki, bu da ölkənin iqtisadi transformasiyasında mühüm amil olacaq.
Z.Usmanov, həmçinin Azərbaycanın enerji mərkəzi və mühüm tranzit mərkəzi kimi rolunu qeyd edib. O, Azərbaycanın son geosiyasi nailiyyətlərinin Mərkəzi Asiya ilə Avropa arasında əsas körpüyə çevrilməsinə imkan verdiyini vurğulayaraq bildirib ki, bu amil nəqliyyat və logistika marşrutlarının təkmilləşdirilməsində, həmçinin bütün regionun investisiya cəlbediciliyinin artırılmasında mühüm rol oynayır.
“Əminəm ki, Özbəkistan ilə Azərbaycan arasında sənaye əməkdaşlığının inkişafı, habelə Özbəkistanın Ümumdünya Ticarət Təşkilatına üzvlüyü Mərkəzi Asiya ilə Avropa arasında iqtisadi əlaqələrin möhkəmlənməsinə kömək edəcək. Azərbaycan isə vacib birləşdirici ölkə qismində ticarət əlaqələrinin yaxşılaşdırılmasına və Mərkəzi Asiya ölkələrinin Avropa bazarlarına çıxışına töhfə verəcək”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.
Özbək ekspert müsahibənin sonunda qeyd edib ki, Özbəkistan üçün ABŞ ilə investisiya və ticarət sahələrində yaranan imkanlar, həmçinin Azərbaycanın geosiyasi rolu ölkəyə iqtisadi və texnoloji transformasiyanın yeni mərhələsinə qədəm qoymaq üçün unikal bir fürsət yaradır. Bu proseslər Özbəkistanın və bütün regionun gələcək inkişafına əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərəcək.
