Soyuq çay ilk dəfə 1904-cü ildə sərgidə nümayiş etdirildikdən sonra tanınsa da, bəzi yazılı mənbələrdə hələ 1800-cü illərdə insanların soyuq çayla tanışlığının olduğu qeyd edilir.

Cənubi Amerikadakı insanlar daim isti iqlimdə yaşadıqlarından onlar soyuğu çox seviblər. Odur ki, əhali soyuq içkilər hazırlayıb. Çay olduqca isti içki olduğundan onu soyudub içiblər. Hətta buz əldə etdikləri zaman onu çaya əlavə ediblər. Bununla da, soyuq çay ideyasının onlardan qaynaqlandığı bildirilir.

1904-cü ildə Sent-Luis şəhərində keçirilən Ümumdünya Sərgisində Riçard Bleçinden adlı bir ingilis tacir Hindistanın qara çaylarını təbliğ etmək üçün pavilyon açmışdı. O zamanlar ABŞ-ın bir çox yerlərində Çinin yalnız yaşıl çayı məşhur idi, qara çay o qədər də tanınmırdı. Az sayda ziyarətçinin qara çayla maraqlandığını görən Bleçinden buz blokları alaraq isti yay günündə müştərilərə soyuq çayı təqdim etməyə başlamışdı. Bu zaman çayı dadan hər kəs təravətli soyuq qara çayı olduqca maraqla qarşılamışdı. Sərgidən sonra soyuq çay məşhurlaşmışdı.

Soyuq çay ilk dəfə İsveçrədə qablaşdırılaraq satılıb. Amerikaya səfər edən isveçrəli Martin Sprenger susuzluğun buzlu çayla yatırıldığını öz sınağından keçirdikdən sonra vətəninə qayıdan kimi şüşələrdə hazır buzlu çay istehsal etmək ideyasını irəli sürüb. 1983-cü ildə "Bischofszell Food Ltd." qablaşdırılmış buzlu çayın dünyada ilk istehsalçısı olub.

Qısa bir zamanda Avropanın hər bucağına yayılan soyuq çay sevimli yay içkilərindən birinə çevrilib. Sonrakı vaxtlarda isə siroplar, meyvə dilimləri və digər müxtəlif dadlandırıcılarla çeşidləri artırılıb. Hazırda Nestle, Lipton və s. kimi məşhur şirkətlər müxtəlif dadlı buzlu çayları təqdim edirlər.

Aydan XƏLİLOVA,

"Azərbaycan"